Πολιτισμός

Θάνος Μικρούτσικος: Σαν σήμερα “έφυγε” ο σπουδαίος συνθέτης με την παράλληλη πολιτική δράση

Δυσαναπλήρωτο το κενό που άφησε στον καλλιτεχνικό κόσμο, αλλά και στο κοινό. Το έργο και οι συνεργασίες του.

Άκουσε το άρθρο

 

 

Σαν σήμερα, στις 28 Δεκεμβρίου 2019, σε ηλικία 72 ετών, έφυγε από την ζωή ο Θάνος Μικρούτσικος, πιανίστας και συνθέτης, από τους σημαντικότερους της νεότερης ελληνικής μουσικής σκηνής, ο οποίος ήταν παράλληλα πολιτικά και πολιτισμικά δραστήριος, συμμετέχοντας κατά περιόδους ενεργά στις εξελίξεις.

Στη μεγάλη μουσική διαδρομή του, το έργο του δεν έπαψε ποτέ να επικοινωνεί με την κοινωνία και να ταυτίζεται με διαφορετικές γενιές. «Το χαρακτηριστικό μου, για το οποίο χαίρομαι πάρα πολύ είναι ότι τα έργα μου αντανακλούν τη δραματική συγκυρία της εποχής» έλεγε σε συνέντευξη του τον Μάρτιο του 2018 στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Βαθιά πολιτικός και λάτρης της Ιστορίας, ο Θάνος Μικρούτσικος άφησε πλούσια παρακαταθήκη στη σύγχρονη ελληνική μουσική ήδη από τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, τριαντάρης ακόμα, με την πρωτοποριακή «Καντάτα για τη Μακρόνησο» και άλλα πολιτικά τραγούδια. Συνέχισε με τον εμβληματικό «Σταυρό του Νότου» δίνοντας προεκτάσεις στους στίχους του Νίκου Καββαδία.

Χειμαρρώδης, ορμητικός με αστείρευτο ταλέντο και γνώση, ασχολήθηκε με όλα τα είδη της μουσικής- όπερα, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική, συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες - Χαρούλα Αλεξίου, Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές - Μανώλης Μητσιάς, Δημήτρης Μητροπάνος, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Θηβαίος, Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.

Μάχιμος μέχρι τέλους μίλαγε ανοιχτά για την ασθένεια του και επικοινωνούσε με το κοινό του ακόμα και την ύστατη ώρα της πολύμηνης μάχης του με τον καρκίνο. Κάποια στιγμή είχε αναρτήσει με γενναιότητα: «Ποτέ δεν κρύφτηκα. Μηνύματα έρχονται από πολλούς φίλους που ρωτάνε για την κατάσταση της υγείας μου. Ενάμιση μήνα τώρα βρίσκομαι σ΄ ένα δωμάτιο του νοσοκομείου παλεύοντας μ΄ ένα ανόητο πυρετό που επιμένει. Σας γράφω σήμερα γιατί αισθάνομαι πιο δυνατός κι είμαι σίγουρος ότι θα σας συναντήσω σύντομα. ''Το ζήτημα δεν είναι να είσαι αιχμάλωτος. Το να μην παραδίνεσαι αυτό είναι” που λέει και ο αγαπημένος μου Χικμέτ».

Το βιογραφικό του Θάνου Μικρούτσικου

Γεννήθηκε στις 13 Απριλίου 1947 στην Πάτρα. Ο Θάνος Μικρούτσικος ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρμονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτησή του από το μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ παράλληλα μελέτησε αρμονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση με τον καθηγητή-συνθέτη Γ. Α. Παπαϊωάννου.

Έχει νυμφευθεί τρεις φορές.Στα νεανικά του χρόνια, στις αρχές της δεκαετίας του '70 είχε παντρευτεί για πρώτη φορά με την Κοραλία Σωτηριάδου, η οποία ηταν φοιτήτρια τότε και ήταν δύο χρόνια μικρότερή του. Ακολούθησε ο γάμος του με την ηθοποιό Ειρήνη Ιγγλέση, με την οποία είχαν αποκτήσει δύο κόρες, τη Σεσίλ και την Κωνσταντίνα. Το 1996 νυμφεύθηκε τη δημοσιογράφο Μαρία Παπαγιάννη, με την οποία είχαν αποκτήσει μια κόρη και έναν γιο, την Αλεξάνδρα και τον Στέργιο. Απεβίωσε στις 28 Δεκεμβρίου 2019 σε ιδιωτικό νοσηλευτήριο της Αθήνας μετά από πολλά έτη αντιμετώπισης του καρκίνου.

Ήταν υποστηρικτής του Παναθηναϊκού και ο μεγαλύτερος αδελφός του μουσικού και τηλεπαρουσιαστή Ανδρέα Μικρούτσικου.

Καριέρα στην Ελλάδα

Το 1969 μελοποίησε στο ύφος του «νέου κύματος» δύο ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη. Μαθήτευσε για ενάμιση χρόνο δίπλα στο δωδεκαφθογγιστή συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο. Επηρεασμένος από τις σπουδές του δίπλα στον Παπαϊωάννου και τα ακούσματα σύγχρονης μουσικής, το 1972 μελοποίησε άλλα δύο ποιήματα του Καρυωτάκη σε στυλ τζαζ-ροκ ερμηνευμένα από τη Μαρίζα Κωχ. Το 1975 έβγαλε το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Συνέχισε την πορεία του ως στρατευμένος δημιουργός μελοποιώντας Γιάννη Ρίτσο, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Μάνο Ελευθερίου, Μπέρτολτ Μπρεχτ και άλλους. Οι δίσκοι του «Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Φουέντε Οβεχούνα», «Τροπάρια για φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ», είναι χαρακτηριστικοί του ριζοσπαστικού κλίματος των πρώτων μεταπολιτευτικών χρόνων. Ειδικά η «Καντάτα για τη Μακρόνησο», έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, όπου ο συνθέτης πειραματίζεται πάνω στην ατονική μουσική, γνώρισε διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ και συνοδεύτηκε από την ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη.

Στη συνέχεια, με τον δίσκο «Ο Σταυρός του Νότου», σε ποίηση Νίκου Καββαδία, ανοίχτηκε σε ευρύτερη τραγουδιστική θεματική, υπηρετώντας παράλληλα το θέατρο, καθώς και την ηλεκτρονική και ατονική μουσική. Με την ίδια αγάπη πάντα για τον έμμετρο λόγο συνεχίζει να μελοποιεί Γιάννη Ρίτσο, Άλκη Αλκαίο, Κώστα Τριπολίτη, Φρανσουά Βιγιόν, Κωνσταντίνο Καβάφη και άλλους. Ακόμα, έχει παρουσιάσει την όπερα «Ελένη» και έχει μελοποιήσει παραμύθια.

Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες όπως η Μαρία Δημητριάδη, η Χάρις Αλεξίου και η Ιταλίδα Μίλβα, αλλά και μεγάλους ερμηνευτές όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Δημήτρης Μητροπάνος, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Γιάννης Κούτρας και πολλούς ακόμα.

Ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. Συνέθεσε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο, πειραματική μουσική. Παράλληλα ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς του κινήθηκε στο χώρο του έντεχνου ελληνικού τραγουδιού με εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους ελλήνων και ξένων ποιητών.

Ηχογράφησε δεκάδες LP και CD, συνεργαζόμενος με τις δισκογραφικές εταιρίες EMI- Classics, Blue Note, Polydor, Sony (CBS), Minos- Emi, Agora, Lyra, HMV, Legend, Legend Classics κ.ά.

Καριέρα στο εξωτερικό

Συνεργάστηκε με πολλούς Έλληνες και ξένους σκηνοθέτες γράφοντας μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα, τα οποία έχουν παρουσιαστεί σε ολόκληρο τον κόσμο (Ελλάδα, Βέλγιο, Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Η.Π.Α., Ελβετία, Γερμανία, Ρουμανία, Αυστραλία κ.ά.). Επίσης, σκηνοθέτησε τρία έργα στο χώρο του μουσικού θεάτρου.

Έλαβε αξιοπρεπή αναγνώριση του έργου του στο εξωτερικό. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του έδωσε εκατοντάδες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε ή έχουν παιχτεί έργα του σε πολλά διεθνή φεστιβάλ μουσικής (Λονδίνο, Γλασκόβη, Εδιμβούργο, Παρίσι, Λίλλη, Λυών, Ρενς, Μονπελιέ, Βρυξέλες, Λιέγη, Γενεύη, Λοζάννη, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βερόνα, Φλωρεντία, Βερολίνο, Δρέσδη, Λειψία, Βιέννη, Κωνσταντινούπολη, Βουδαπέστη, Βουκουρέστι, Κωστάντζα, Νόργουιτς, Λουϊζιάνα, Σικάγο, Χονγκ Κόνγκ, Μπουρζ, Μιλάνο, Λισσαβόνα, Άγκυρα, Μοντεβίδεο, Μπουένος Άιρες, Σάο Πάολο, Κάιρο κ.ά.)

Στη διάρκεια της καριέρας του κατόρθωσε να ελευθερώσει τη μορφή του ελληνικού τραγουδιού, προσθέτοντας στοιχεία από την νεοτεριστική και κλασσικιστική δυτικοευρωπαϊκή παράδοση, ενώ πειραματίστηκε με τη μίξη τονικών και ατονικών στοιχείων και τη μορφική παραλλαγή.

Διακρίσεις

Το 2002 τιμήθηκε για τη μουσική του στο θέατρο με το βραβείο «Δημήτρης Μητρόπουλος» από το Κέντρο Μελέτης και Έρευνας του Ελληνικού Θεάτρου (Θεατρικό Μουσείο).

Ο Θάνος Μικρούτσικος υπήρξε μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Διετέλεσε, επίσης:

• Ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας 1986-1990
• Καλλιτεχνικός διευθυντής του Μουσικού Αναλογίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 1990-1993
• Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού 1993-1994
• Υπουργός Πολιτισμού 1994-1996
• Καλλιτεχνικός διευθυντής της HMV (Ελλάδας) 1996-2004
• Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ελληνικού Φεστιβάλ 1998-1999 Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου)
• Σύμβουλος διοίκησης για τα πολιτιστικά στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004» 2002-2004
• Καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης - Πάτρα 2006» 2003-2005.

Για το έργο του στην πολιτιστική διαχείριση, καθώς και τη μουσική του δραστηριότητα, έγινε επίτιμος δημότης σε πολλές πόλεις της Ελλάδος.

Πολιτική δράση

Ο πατέρας του Μικρούτσικου είχε γίνει κομμουνιστής και ο ίδιος από μικρή ηλικία βρισκόταν κοντά στην ΕΔΑ και οργανώθηκε στη Νεολαία Λαμπράκη. Επί δικτατορίας συμμετείχε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τον καιρό της μεταπολίτευσης ήταν πολιτικά κοντά στο ΕΚΚΕ. Έπειτα εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, από το οποίο αποχώρησε το 1982 ή το 1984.

Την περίοδο του λεγόμενου «βρώμικου '89» βρέθηκε κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου, στηλιτεύοντας την επιλογή της ηγεσίας της Αριστεράς να συγκυβερνήσει με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, τον οποίο ο Μικρούτσικος αποκάλεσε «αρχιερέα της διαπλοκής». Στην τελευταία κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου (1993 - 1996) τοποθετήθηκε εξωκοινοβουλευτικός αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού το 1993, και ένα χρόνο αργότερα, το 1994, με τον θάνατο της Μελίνας Μερκούρη, ανέλαβε υπουργός Πολιτισμού, αξίωμα που διατήρησε μέχρι το 1996 και τον σχηματισμό της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη.

Εμφανίστηκε στο προσκήνιο μετά από πολλά χρόνια στο ελληνικό δημοψήφισμα του 2015, στο οποίο τάχθηκε υπέρ του «Όχι».

Στα τελευταία του χρόνια είχε ταχθεί και πάλι με το ΚΚΕ. Έδωσε τρεις μεγάλες συναυλίες για τα 100 χρόνια του κόμματος το 2018 παρουσιάζοντας μετά από δεκαετίες το έργο του "Καντάτα για τη Μακρόνησο - Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι", ενώ προχώρησε και στην επανεκτέλεση του έργου η οποία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Σύγχρονη Εποχή". Ο ίδιος, στη συνέντευξη τύπου που δόθηκε για τη συγκεκριμένη κυκλοφορία, είπε για τη σχέση του με το ΚΚΕ: "Είχα κι εγώ κάποιες φορές επιφυλάξεις. Όχι για τη στρατηγική του. Κυρίως γι αυτή την περίφημη ιστορία, το κυνήγι του εφικτού. Όποιος όμως διαβάζει με πάθος ιστορία, θα παρατηρήσει τα τελευταία τουλάχιστον 40 χρόνια, ότι ακόμη και αρχικά αριστερές ριζοσπαστικές δυνάμεις σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυνηγώντας το εφικτό, είτε ενσωματώθηκαν απολύτως στο σύστημα, είτε περιθωριοποιήθηκαν (...)Το ΚΚΕ είναι το μόνο κόμμα που δεν δημιουργεί ψευδαισθήσεις ότι στο βάρβαρο καπιταλισμό, ειδικά σήμερα, μπορούν τα πράγματα να γίνουν καλύτερα (...) Εγώ είμαι οριστικά μαζί με το ΚΚΕ". Με τον τίτλο "Καλό ταξίδι σύντροφε Θάνο" τον αποχαιρέτησαν ΚΚΕ και ΚΝΕ σε ένα βίντεο από συνέντευξη που παραχώρησε για τις βουλευτικές εκλογές, τον Ιούλιο του 2019, όπου είχε συμπεριληφθεί ως υποψήφιος στην 12η θέση του ψηφοδελτίου επικρατείας του κόμματος.

Δισκογραφία

• 1975: Πολιτικά Τραγούδια
• 1976: Καντάτα για τη Μακρόνησο / Σπουδή σε Ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκι
• 1977: Φουέντε Οβεχούνα
• 1977: Τροπάρια για Φονιάδες
• 1978: Τραγούδια της Λευτεριάς
• 1978: Μουσική Πράξη Στον Μπρεχτ
• 1979: Ο Σταυρός του Νότου
• 1980: Ευριπίδης 
• 1980: Δελτίο Καιρού
• 1981: Λεοντής-Μικρούτσικος: Συναυλίες 81
• 1982: Εμπάργκο
• 1983: Αυτά τα Βράδια
• 1983: Ιχνογραφία / Ο Γέρος της Αλεξάνδρειας
• 1983: Αραπιά για Λίγο Πάψε να Χτυπάς με το Σπαθί
• 1984: Βίκτωρ & Βικτώρια
• 1985: Αντιθέσεις 
• 1986: Η Αγάπη Είναι Ζάλη
• 1986: Έργα Ηλεκτρονικής Μουσικής
• 1986: Duo For Alto Saxophone / Opera For One

• 1987: Η Χάρις Αλεξίου Σε Απρόβλεπτα Τραγούδια
• 1987: Στον Μάνο Λοΐζο / Νύχτα Με Σκιές Χρωματιστές
• 1988: Όλα Από Χέρι Καμένα
• 1989: Ελλάς Κατόπιν Αορτής
• 1989: Όσο Κρατάει Ένας Καφές
• 1990: Κρατάει Χρόνια Αυτή Η Κολώνια
• 1990: Για Πιάνο Και Φωνή
• 1991: Γραμμές των Οριζόντων
• 1992: Music For Two
• 1992: Συγγνώμη για την Άμυνα
• 1994: Volpe D' Amore
• 1995: Ανάσα η Τέχνη της Καρδιάς
• 1996: Στου Αιώνα Την Παράγκα
• 1996: Τα Παραμύθια της Γαλάζιας Γραμμής
• 1996: Όνειρο Για Δύο
• 1997: Ποίηση Με Μουσική
• 1997: Η Ιστορία της Λούλου / Το Παραμύθι του Αρχοντοχωριάτη 
• 1997: Ψάξε Στ' Όνειρό Μας
• 1998: For Sax And Strings And Love And Dreams / Warna / Irreproachable Death
• 1998: Slow Motion / Concerto For Guitar And Orchestra
• 1998: Στην Αγκαλιά Της Άκρης
• 1998: Ο Θάνος Μικρούτσικος Τραγουδά Θάνο Μικρούτσικο
• 1999: The Return of Helen (Η Επιστροφής της Ελένης)

• 1999: Θάλασσα στη Σκάλα
• 2000: Σφεντόνα Live
• 2000: Ο Θάνος Μικρούτσικος στη Λύρα
• 2001: Του Απείρου Εραστής
• 2001: Οι Κυρίες Του Θάνου Μικρούτσικου
• 2001: Dance and Memories
• 2001: Στον Τόπο Μου Είμαι Τέλεια Ξένος
• 2001: Rhythmotropies
• 2002: Ο Άμλετ Της Σελήνης
• 2002: Όλα Τα Πρόσωπα
• 2002: Αυτά Που Τραγουδήσαμε
• 2003: Gary Burton Music Stories
• 2003: All That Guitar
• 2004: Σχοινοβάτης
• 2004: Arthur Rimbaud Memoires Brisees (Θρυμματισμένες Μνήμες)
• 2005: Σταυρός του Νότου - Γραμμές των Οριζόντων
• 2006: Υπέροχα Μονάχοι
• 2007: Για Φωνή και Ορχήστρα
• 2007: Έργα Για Φλάουτο
• 2007: Πριν Από Τους 7 Νάνους - Before The Seven Dwarfs
• 2007: Παράξενο Δεν Είναι;
• 2008: Ανθολόγιο
• 2008: Πάμε Ξανά Απ' Την Αρχή
• 2009: Ανέκδοτα Τραγούδια
• 2009: Τους Έχω Βαρεθεί
• 2010: 7 Έργα Αυτοσχεδιαστικής Μουσικής
• 2012: Εκκλησιάζουσες
• 2012: 5 Τραγούδια Για Φωνή Και Πιάνο Σε Ποίηση Χριστόφορου Λιοντάκη
• 2013: Η Γη Τσακισμένο Καράβι / Ένας Κόσμος Χωρίς Ταξιδιώτες
• 2014: Ότι Θυμάσαι Δεν Πεθαίνει
• 2016: Στο Δρόμο Για Τις Βρυξέλλες
• 2017: Στην Ομίχλη των Καιρών

Ειδήσεις σήμερα:

Ολίβια Χάσεϊ: Πέθανε η “Παναγία” του “Ιησού από την Ναζαρέτ”

Ελλάδα: Οι λέξεις που σημάδεψαν το 2024 - Από το “ντελούλου” ως το “σλέι” και την “μετριοκρατία”

Διαρρήκτες - “αναρριχητές” μετακινούταν με ταξί για να μην τους βρίσκει η Αστυνομία! (βίντεο)